Naar aanleiding van de vele reacties die ik kreeg over het stukje dat ik afgelopen week schreef over het ‘afsluiten’ dat onze IJslanders zo goed kunnen:
Het verbaasde me om te horen dat dit vaak niet wordt herkend, waarmee het belang weer wordt onderstreept van het feit dat het belangrijk is om een instructeur/trainer voor je paard te hebben die het ras kent. Want ja, IJslanders zijn toch echt anders 🤓
Wat is dat hele afsluiten nou precies? Simpel gezegd: een overlevingsmechanisme. Paarden kunnen bij angst vier soorten reacties hebben; fight, flight, freeze en faint. Vaak, maar niet altijd, volgen deze elkaar op. De reactie die veel (zeker niet alle) IJslanders hebben is om als reflex bij spanning direct in een soort ‘freeze-stand’ te gaan. Een hele nuttige bescherming als je gevoelig bent, want hierbij is er sprake van bewustzijnsvernauwing en gevoelsvermindering. Ze voelen dus letterlijk minder en krijgen minder mee van de prikkels om zich heen. Super handig als je heel gevoelig bent voor prikkels!
Wat iets minder handig is voor ons is dat op een bepaald punt, als het afsluiten niet meer werk, deze paarden vaak op één of andere manier ‘ontploffen’. Dit uit zich dan bijvoorbeeld in bokken (fight) of rennen (flight).
Wat kan een trainer met een paard dat deze reactie als onderdeel van zijn karakter heeft?
Desensitisatie; ja, dat is een puzzelstukje in het geheel, maar zeker geen oplossing. Desensitisatie houdt in dat je het paard aan veel verschillende, enge/spannende, prikkels blootstelt waardoor ze eraan wennen dat deze dingen er zijn en op die manier minder gevoelig worden voor deze specifieke prikkels en dan is de hoop dat dit zich ook naar andere situaties generaliseert.
MAAR, we veranderen daarmee het natuurlijke reflex van het paard niet. Heb je hem bijvoorbeeld laten wennen aan een zwarte paraplu in de bak, dan wil dat niet zeggen dat een zwarte paraplu in het bos ook ineens niet meer eng is.
Wat mij betreft is het dus belangrijker om een paard te leren hoe hij kan omgaan met de spanning op het moment dat dit relevant is, met hulp van ons natuurlijk. Dan hebben we meer kans dat dat lukt bij prikkels die ze nog niet kennen of die onverwacht komen. Let wel op; we helpen ze niet door ze te ‘belonen’ op het moment van spanning. Oefen met spannende dingen en laat ze zelf voelen hoe ze daar anders mee om kunnen gaan. Hoe je dit precies aanpakt verschilt per paard.
Wat we niet kunnen is het karakter van het paard veranderen. Een gevoelig paard heeft meer reden voor het afsluiten en zal dit dus ook zeker blijven doen in situaties die daarom vragen volgens het paard. Wel kunnen we, met heel veel tijd en oefenen, de reactie erna wat aanpassen/verkleinen en ze leren dat open blijven (of gaan) en onderzoeken wél een optie is waardoor het ontploffen niet meer nodig is.
Tot slot; zie het afsluiten niet als enkel negatief. Zoals gezegd is het voor het paard ook erg nuttig dit te doen en kan in bepaalde situaties ook stress verminderen (ondanks dat het een stressreactie is). Help je paard door een basis neer te zetten waar hij op kan bouwen.
